Friday, May 17, 2024
spot_img
HomeFoto GaleriaPrimeiru Ministru husu ASEAN hodi apoia konstrusaun ba reziliénsia no estabilidade Estadus...

Primeiru Ministru husu ASEAN hodi apoia konstrusaun ba reziliénsia no estabilidade Estadus Frájeis nian.

Seg. 04 setembru 2023 =  Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, ohin loron 4 fulan-setembru tinan 2023, partisipa iha loron daruak Simeira Negósius no Investimentu ASEAN nian, ne’ebé realiza iha Jakarta, Indonézia, hodi halo diskursu kona-ba tema “reziliénsia no estabilidade iha ekonomia globál ida ne’ebé fragmentada”.

Eventu ne’e halibur partisipante 2000 resin, ne’ebé mak inklui lider mundiál no responsavel seniór sira hosi setór privadu. Simeira ida-ne’e ho nia objetivu atu amplifika setór privadu nia lian ba kondusaun reformas polítikas públikas no pozisiona ASEAN iha sentru interligasaun ekonómika globál nian.

Durante ninia intervensaun, Primeiru-Ministru Gusmão destaka importánsia hosi Timor-Leste nia adezaun plena ba ASEAN, hodi “fó konfiansa no seguransa ba empreza no investidór estranjeiru sira atu investe iha Timor-Leste”, fatór ida “ne’ebé fundamentál ba kreximentu ekonómiku Timor-Leste nian, hodi kria empregu no atu moderniza no transforma ita-nia nasaun nia estrutura ekonómika”.

Primeiru-Ministru mós hato’o dezeju Timor-Leste nian “hodi hola parte iha abordajen ASEAN nian, ‘sentrada iha povu’ ba kreximentu no dezenvolvimentu”, ne’ebé hetan ona susesu hodi “aumenta rikeza per kapita, esperansa moris no rezultadus saúde, hodi hasai ema milloins hosi moris-ki’ak”.

Primeiru-Ministru realsa ézitu ASEAN nian hodi “halibur país sira ho kultura no istória ne’ebé la hanesan hodi forma komunidade ida ne’ebé unida ba kompromisu komún ida ho toleránsia, amizade no kooperasaun”, hodi permite “atu konstroi konfiansa entre país sira ASEAN nian no promove estabilidade, unidade no pás”, liuliu “iha rejiaun ida ne’ebé la iha unidade no kooperasaun” no ne’ebé “foin lakleur ne’e sai vítima hosi kolonizasaun no guerra fria”.

Iha diskursu ne’e ko’alia mós kona-ba dezafiu globál sira, iha ne’ebé “ikusmai, susesu boot sira ASEAN, no mós Ázia Orientál nian, labele halo-tuir iha parte sira seluk hosi mundu”, iha ne’ebé “envezde kooperasaun no armonia, iha maka lakon dignidade umana no esperansa ne’ebé boot”.

Xefe Governu mós destaka katak “ita hasoru hela kondisoins klimátikas ne’ebé estrema liután”, ho “inundasoins, bai-loron, siklone no aumentu nivel tasi nian”, “tanba inkapasidade hosi poténsias globais hodi hatán ba alterasoins klimátikas”.

Kay Rala Xanana Gusmão afirma katak “fallansu hosi sistema ekonómiku globál hodi dezenvolve rejiaun sira ne’ebé ki’ak liu iha mundu, hamosu frajilidade no deklíniu perigozu iha kapasidade Estadu nian” no “ne’ebé maka perigozu” no “promove migrasaun maka’as tebes no trajédia sira ne’ebé ita asiste iha Europa nia tasi-ibun sira”, nune’e mós “estremizmu, krime transnasionál no grupu milísias ne’ebé buras”.

Primeiru-Ministru hato’o katak presiza “estabelese orden internasionál foun ida bazeia ba solidariedade umana no moris-di’ak hamutuk” no “ne’ebé ajuda Estadu frájil sira hodi kria reziliénsia no estabilidade”.

Ikus liu hosi diskursu, Xanana Gusmão fó-hanoin ba ASEAN hodi habelar ninia influénsia globál no apoia Estadu frájil sira, hodi subliña importánsia “hosi demokrasia no direitus umanus ba konstrusaun Estadus Pasífikus”. Iha ekonomia globál ida ne’ebé volátil (la seguru), ASEAN bele fó kontribuisaun importante ida iha konstrusaun reziliénsia no estabilidade internasionál, liuhosi toleránsia no dignidade umana.

Iha loron 5 to’o 7 fulan-dezembru, Primeiru-Ministru sei partisipa iha Simeira ASEAN nian ba da-43, ne’ebé sei hala’o mós iha Jakarta, hamutuk ho Xefes Estadus no Governu husi Estadus-Membrus ASEAN nian no Parseirus Diálogu nian hodi diskute kestaun rejionál no internasionál oioin ba interese komún husi parte sira.

 

FONTES INFORMASAUN = DNPDML

PUBLIKASAUN = RCL VOX POPULY

RELATED ARTICLES
Continue to the category
0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Comments
Inline Feedbacks
View all comments
Fans na'in: mak rona hela.
Loading ...

TRENDING.

NOTISIA FOUN.

0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x